پارسا بنی‌جمالی: فیلم «ماده» (The Substance)، فیلمی در ژانر وحشت، محصول سال ۲۰۲۴ و به کارگردانی کورالی فارژا (Coralie Fargeat) است. این فیلم با توجه به موضوع و ژانر خاص خود توانست توجه‌های بسیاری را به خود جلب کند؛ از این روی در جشنوارۀ کن ۲۰۲۴ موفق به دریافت جایزه بهترین فیلمنامه شد و مورد تشویق تماشاگران قرار گرفت. در این مطلب به بررسی چند ریویو دربارۀ این فیلم می‌پردازیم.
فیلیپ فریتاس (Filipe Freitas) در وبسایت آلویز گود موویز (Always Good Movies) چنین نوشته:
فیلم «ماده» به کارگردانی کورالی فارژا، ترکیبی شوکه‌کننده از ژانرهای وحشت جسمی (Body Horror) و کمدی است که دمی مور (Demi Moore) در نقش الیزابت اسپارکل، یک ستارۀ تلویزیونی کهنسال را به تصویر می‌کشد. او ماده‌ای را مصرف می‌کند که نسخۀ جوان‌تری از خودش را به وجود می‌آورد؛ نقشی که مارگارت کوالی (Margaret Qualley) آن را ایفا می‌کند. فیلم به‌تدریج شدت می‌گیرد و می‌توان آن را با آثار دیوید کراننبرگ و جان کارپنتر مقایسه کرد؛ زیرا وسواس الیزابت برای همزیستی میان دو نسخه از خودش به یک نبرد ترسناک منجر می‌شود. در حالی که فیلم در ابتدا فضایی پرتنش و نگران‌کننده ایجاد می‌کند، در بخش پایانی به خشونت و خونریزی افراطی می‌گراید که این، از ترس اولیۀ آن می‌کاهد. با این حال، فیلم «ماده» فیلمی قدرتمند و جسورانه است و بازی‌های درخشان مور و کوالی آن را از دیگر آثار متمایز می‌سازد؛ هرچند که ممکن است با تصاویر افراطی خود برخی از تماشاگران را دلزده کند.
توری بریزر (Tori Brazier) در سایت مترو (Metro) فیلم را این‌گونه توصیف کرده است:
فیلم «ماده»، یک فیلم در ژانر وحشت است که این ژانر را به سطوح افراطی آن می‌رساند. فیلم شامل صحنه‌های چندش‌آور مانند استفراغ و انفجار خون و گوشت است. این فیلم به کارگردانی کورالی فارژا و با بازی دمی مور، دربارۀ الیزابت اسپارکل، یک بازیگر رو به افول است که ماده‌ای شیمیایی مصرف می‌کند تا نسخۀ جوان‌تری از خودش را به وجود آورد که منجر به پیامدهای وحشتناکی می‌شود. فیلم، زرق‌وبرق خود را در مقابل خشونت وحشیانه‌ای قرار می‌دهد که الیزابت و نسخۀ جوان‌تر او یعنی «سو»، با بازی مارگارت کوالی، برای داشتن کنترل زندگی خود با یکدیگر می‌جنگند. در حالی که فیلم به‌خاطر تصاویر شوکه‌کننده و اصالتش مورد تحسین قرار گرفته، برخی از بینندگان، از پیام آن دربارۀ انطباق زنان با استانداردهای زیبایی اجتماعی احساس ناراحتی کردند و همچنین بااین‌که فیلم به عنوان یک اثر فمینیستی ستایش شده، نقد آن از ایده‌آل‌های زیبایی تا حدی ضعیف به نظر می‌رسد؛ هرچند در ارائۀ یک نمایش چندش‌آور و تأثیرگذار موفق بوده است.
شان پی. مینز (Sean P. Means) منتقد وبسایت مووی کریکت (The Movie Cricket) چنین می‌نویسد:
فیلم«ماده»، یک فیلم وحشت افراطی به کارگردانی کورالی فارژا است که به فشارهای مربوط به زیبایی و پیری می‌پردازد. داستان دربارۀ الیزابت اسپارکل (با بازی دمی مور) است؛ بازیگری که زمانی مشهور بود و حالا مجری برنامۀ ایروبیک صبحگاهی شده است. او در پنجاهمین سالگرد تولدش اخراج شده و به لطف دارویی به نام «ماده»، نسخۀ جوان‌تری از خودش جایگزینش می‌شود. این دارو به او اجازه می‌دهد به دو نفر تقسیم گردد: نسخۀ جوان‌ترش، سو (با بازی مارگارت کوالی)، و نسخۀ مسن‌ترش، که باید هر هفته جای خود را با هم عوض کنند. زمانی که آن‌ها این قانون یک هفته‌ای را نقض می‌کنند، اوضاع به سرعت از کنترل خارج شده و به یک پایان خون‌آلود و چندش‌آور منجر می‌شود. این فیلم به نقد نگاه مردانه، استانداردهای غیرممکن زیبایی برای زنان و تلاش‌های آنان برای حفظ جوانی می‌پردازد. مور و کوالی بازی‌های قدرتمندی از خود ارائه می‌دهند؛ آن‌ها دو وجه از یک زن را نشان می‌دهند و این باعث می‌شود فیلم هم عجیب و هم احساسی جلوه کند.
ونگ ای یانگ (Whang Yee Ling) در سایت استریتز تایمز (The Straits Times) دربارۀ فیلم می‌گوید:
در جشنوارۀ فیلم کن ۲۰۲۴، فیلم «ماده»، برندۀ جایزۀ بهترین فیلمنامه شد و برای بازی دمی مور در نقش الیزابت اسپارکل، ستارۀ سابق هالیوود که سرمی معجزه‌آسا برای جوانی مصرف می‌کند، ۱۳ دقیقه تشویق ایستاده دریافت کرد. این فیلم به کارگردانی کورالی فارژا، یک فیلم وحشت زنانه است که وسواس جامعه نسبت به جوانی را نقد می‌کند. پس از این که الیزابت در پنجاهمین سالگرد تولدش اخراج می‌شود، او دچار تحولی خشونت‌آمیز شده و نسخۀ جوان‌تر و ایده‌آل‌تری از خود به نام سو (با بازی مارگارت کوالی) را به دنیا می‌آورد. این دو برای تسلط بر یکدیگر مبارزه می‌کنند و صعود سو باعث پیری سریع و چندش‌آور الیزابت می‌شود. فیلم دارای طراحی تولید هایپررئال و پروتزهای ترسناک است که بازگشت جسورانۀ مور به صحنه را در نقشی که بازتابی از تجربیات خودش در هالیوود است، به نمایش می‌گذارد.
امیلی بلک (Emilie Black) برای سایت سینما کریزد (Cinema Crazed) فیلم را نقد کرده و گفته:
فیلم «ماده»، یک اثر دلهره‌آور در ژانر وحشت جسمی به کارگردانی کورالی فارژا است که به موضوعاتی همچون سن‌گرایی، استانداردهای زیبایی و فشارهایی که بر زنان در هالیوود وارد می‌شود، می‌پردازد. داستان فیلم دربارۀ یک بازیگر در حال افول است که توسط دمی مور به تصویر کشیده شده و برای بازیابی جوانی خود، به مصرف یک داروی غیرقانونی روی می‌آورد که منجر به یک تحول خشونت‌آمیز می‌شود. بازی مور با تحسین فراوان با عنوان‌های «قدرتمند» و «بی‌باک» توصیف شده است؛ درحالی‌که مارگارت کوالی نقش همتای جوان‌تر او را با ظاهری ایده‌آل اما تاریک به نمایش می‌گذارد. عناصر بصری فیلم، از طراحی صحنه گرفته تا جلوه‌های ویژه، خیره‌کننده‌اند و لحظات هولناک و چندش‌آور فیلم را تقویت می‌کنند. در حالی که فیلم به انتقاد از وسواس جامعه نسبت به جوانی و زیبایی می‌پردازد، با روایت جسورانه و وحشت جسمی خود نیز بیننده را سرگرم می‌کند و این مورد، به‌ویژه در بین هواداران ژانر وحشت تأثیرگذار است. در نهایت، فیلم «ماده»، روایتی چندلایه از زنان و چالش‌های آن‌ها در مواجهه با انتظارات اجتماعی ارائه می‌دهد و هم‌زمان تجربه‌ای جذاب و تکان‌دهنده برای بینندگان فراهم می‌کند.
استیو پروکپی (Steve Prokopy) در مقالۀ خود در سایت ترد کوست ریویو (Third Coast Review) راجع به فیلم نوشته:
فیلم «ماده» که جایزۀ بهترین فیلمنامه را در جشنوارۀ فیلم کن ۲۰۲۴ به دست آورد، یکی از بهترین نقش‌های دمی مور را به نمایش می‌گذارد و به موضوعاتی مانند تبعیض جنسیتی، تبعیض سنی و استانداردهای غیرواقعی زیبایی که بر زنان تحمیل می‌شود، می‌پردازد. این فیلم به کارگردانی کورالی فارژا دربارۀ الیزابت اسپارکل (دمی مور)، مجری ۵۰ سالۀ تلویزیون است که دارویی معجزه‌آسا مصرف می‌کند که نسخه‌ای جوان‌تر از خودش به نام سو (مارگارت کوالی) را ایجاد می‌کند. این دو باید هر هفته به نوبت در بدن‌های خود زندگی کنند اما سو که به بازپس‌گیری شهرت الیزابت وسواس پیدا کرده، باعث هرج و مرج می‌شود. این فیلم، کمدی را با وحشت جسمی ترکیب می‌کند و به وضوح، واقعیت‌های سخت فرهنگ زیبایی را از طریق جلوه‌های ویژۀ تأثیرگذار و بازی‌های قوی به تصویر می‌کشد. نبرد مور و کوالی برای جوانی و شهرت، به عمق احساسی فیلم می‌افزاید؛ درحالی‌که دیدگاه تازۀ فارژا به این مسائل قدیمی، نشان‌دهندۀ رشد او به عنوان یک فیلم‌ساز است.
گردآورنده و مترجم: پارسا بنی‌جمالی
